acid uric trong máu cao có nguy hiểm?

 SKĐS (Sức Khỏe Đời Sống) - Khi xét nghiệm máu thấy hiện tượng acid uric cao làm cho nhiều người băn khoăn lo lắng, vì sao như vậy?

1. Acid uric là gì?

Acid uric là sản phẩm chuyển hóa tự nhiên trong cơ thể mỗi người. Chất này có nguồn gốc từ quá trình dị hóa adenine và guanidine của các acid nucleic, hay là sản phẩm chuyển hóa của các chất có nhân purin. Nguồn chính tạo ra acid uric gồm cả nguồn nội sinh và ngoại sinh. Nguồn ngoại sinh là từ thức ăn hàng ngày cung cấp cho cơ thể chứa purin (khoảng 100- 200mg/ ngày).

Các thực phẩm đồ ăn uống có chứa nhân purin như nội tạng động vật, hải sản, thịt đỏ (thịt chó, thịt trâu, bò…), bia, rượu, … Nguồn nội sinh do quá trình chuyển hóa acid nucleic trong cơ thể (khoảng 600mg/ngày), quá trình này chủ yếu diễn ta tại gan, một phần nhỏ tại niêm mạc ruột.

Phần lớn acid uric trong máu tồn tại ở dạng tự do, chỉ khoảng 4% gắn với protein huyết thanh. Đối với nam, nồng độ acid uric trong máu trung bình là 210 - 420 umol/L, đối với nữ là 150 - 350 umol/L. Khi kết quả xét nghiệm máu cho thấy nồng độ acid uric trong máu vượt mức nói trên được coi là tăng acid uric

2. Nguyên nhân tăng acid uric máu

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự tăng nồng độ acid uric trong máu, điển hình như tăng sản xuất acid uric bao gồm tăng acid uric máu tiên phát (30% bệnh nhân gút thuộc loại vô căn); do bị phá hủy tổ chức; do gia tăng chuyển hóa tế bào như u lympho, ung thư; do thiếu máu bởi tan máu; bệnh sốt rét hoặc do thiếu G6PD; ăn nhiều thực phẩm chứa nhiều purin như nội tạng, thịt đỏ, cá, bia,...; người béo phì; người thường xuyên nhịn đói, ăn kiêng, tập thể dục quá sức…

Tăng acid uric máu còn do bị giảm đào thải acid uric bởi các nguyên nhân như bị suy thận, nghiện rượu, sử dụng thuốc lợi tiểu, sử dụng các thuốc gây giảm tải acid uric qua nước tiểu ( aspirin…), bệnh nhiễm toan, người bệnh suy giáp, người bị ngộ độc chì hoặc do di truyền hoặc có thể do nhiễm độc thai nghén và tiền sản giật ở phụ nữ có thai,

3. Tăng acid uric máu có nguy hiểm không?

·         Giải pháp hỗ trợ hạ acid uric máu, kiểm soát bệnh gút

·         Đối phó với tăng acid uric máu ở người cao tuổi

Nhiều người có hiểu nhầm là cứ tăng acid uric máu là mắc bệnh gút, đây là cách hiểu chưa đúng. Bởi vì, thực tế có đến 2/3 trường hợp tăng acid uric máu không phát triển thành bệnh gút và hình thành nên các hạt tophi.

Các nhà chuyên khoa cho rằng sự tiến triển của bệnh gút cũng như hạt tophi trong bệnh gút có thể liên quan đến một số yếu tố như giới tính (nam giới dễ mắc bệnh hơn nữ), độ tuổi trung bình của bệnh nhân nam thường là 30 – 45 tuổi, trong khi nữ là 55 – 70 tuổi, đặc biệt là người bị tăng acid uric máu thường có liên quan đến dùng nhiều rượu, bia, chất uống có cồn cũng như các loại thực phẩm chứa nhiều purin.

Vì vậy, người được kết luận là mắc bệnh gút là khi có đủ hai tiêu chuẩn chính, đó là có chỉ số nồng độ acid uric trong máu tăng so với chỉ số bình thường và kèm theo phải có sự lắng đọng acid uric gây ra những tổn thương tại khớp gây viêm (sưng, nóng, đỏ đau...). Để chẩn đoán chính xác có bị bệnh gút hay không người nghi ngờ mắc gút cần được khám chuyên khoa khớp để xác định triệu chứng lâm sàng có hiện tượng viêm khớp (sưng, nóng, đỏ, đau) và không đối xứng hay không… đồng thời thực hiện các xét nghiệm và cận lâm sàng chuyên sâu về xương khớp để kết luận đúng dựa trên các tiêu chuẩn sẵn có.

Uống đủ lượng nước cần thiết hàng ngày để phòng bệnh.

Để không tăng hoặc hạn chế tăng acid uric máu nên làm gì?

Cần hạn chế ăn thực phẩm chứa nhiều chất đạm như hải sản (mực, cua, tôm), các loại thịt đỏ (bò, trâu, dê), nội tạng như phổi, gan. Cần hạn chế uống rượu, bia và các đồ uống có cồn. Hàng ngày nên chú ý ăn nhiều rau rau xanh, củ quả, trái cây.

Uống đủ lượng nước cần thiết hàng ngày (khoảng 1 - 1.5 lít nước/ ngày) nhằm hạn chế sự kết tủa của muối urat và tăng khả năng lọc thải acid uric ở thận.

Cần duy trì cân nặng nhằm giảm áp lực lên các khớp.

Duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh như không thức khuya, tránh căng thẳng, vệ sinh cơ thể giúp lưu thông khí huyết. Vận động cơ thể đều dặn hàng ngày như tập thể dục buổi sáng, đi bộ…

Những người có nghi ngờ tăng hoặc đã bị tăng acid uric máu cần được xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ acid uric đi kèm với kiểm tra sức khỏe định kỳ. Tích cực điều trị các bệnh nền (nếu có) theo chỉ định của bác sĩ khám bệnh cho mình.

 

Uống cà phê có làm người bệnh gout tích tụ axit uric?

SKĐS - Cà phê là một trong những thức uống phổ biến nhất trên thế giới và được nhiều người yêu thích. Nhưng cà phê có tốt cho bệnh gout (gút) không? Đây là câu hỏi mà rất nhiều người thắc mắc bởi gout là căn bệnh có thể gây ra nhiều đau đớn và khó chịu.

Theo nghiên cứu tại Mỹ, nam giới trên 40 tuổi uống ít nhất 4 cốc cà phê/ngày giảm 40% nguy cơ mắc bệnh gout. Theo nghiên cứu của Đại học Harvard, phụ nữ uống 1 - 3 tách cà phê/ngày giảm 22% nguy cơ mắc bệnh. Những nghiên cứu này cũng chỉ ra lợi ích đạt được rõ ràng hơn nếu uống cà phê đều đặn. Và cà phê đã lọc caffein có ít tác dụng hơn so với cà phê thông thường.

Mặc dù các nghiên cứu về việc liệu cà phê có giúp giảm nồng độ axit uric không nhất quán, nhưng nó không làm tăng mức độ và thậm chí có thể làm giảm nguy cơ phát triển bệnh gout. Vì vậy, với những người yêu thích món đồ uống này sẽ không cần phải bỏ qua tách cà phê buổi sáng. Tuy nhiên, nên lưu ý đến chất làm ngọt kết hợp cùng cà phê vì đường fructose là một yếu tố nguy cơ gây bệnh gout. Cũng không nên lạm dụng mà mất ngủ dài dài…

                                                 BS Bùi Việt Anh

Công dụng của Acid uric

Bình thường trong cơ thể con người, các nhân purin sau khi thoái hóa sẽ tạo thành acid uric hòa tan trong máu và được đào thải ra ngoài qua đường nước tiểu. Nhưng vì một số nguyên nhân nào đó dẫn đến tình trạng acid uric tăng cao trong máu và gây lắng đọng ở da, các khớp và thận gây ra những bệnh lý khác nhau. Vì vậy vai trò của acid uric rất quan trọng trong quá trình chẩn đoán và điều trị một số bệnh như Gout,... 

Chỉ số acid uric luôn được theo dõi để đánh giá nồng độ acid uric máu có trong cơ thể người bệnh, và ảnh hưởng có nó đến việc điều trị. Để đo chỉ số acid uric trong máu cần làm xét nghiệm định lượng acid uric

Vai trò của acid uric máu cũng được thể hiện trong việc sử dụng để theo dõi nồng độ acid uric ở người đang trải qua hóa trị hoặc xạ trị cho bệnh nhân ung thư và theo dõi nguy cơ lắng đọng urat tại thận và nguy cơ gây suy thận…

Nhu cầu

Axit uric là sản phẩm cuối cùng của quá trình thoái biến purine. Đây là một axit yếu nên thường bị ion hóa thành muối urat hòa tan trong huyết tương .Đại đa số tồn tại dưới dạng monosodium urate. Muối urat có giới hạn hoà tan khoảng 6,8 mg/dl ở nhiệt độ 37⁰C. Các tinh thể urate sẽ bị kết tủa ở nồng độ cao hơn.

Acid uric bình thường

• Nồng độ Axit uric trong máu ở nam là 5,1 ± 1,0 mg/dl (420 μmol/lít) nữ 4,0 ± 1mg/dl (360 μmol/lít)
• Tổng lượng Axit uric trong cơ thể ở nam là khoảng 1200mg, ở nữ là khoảng 600mg

Chỉ số axit uric tốt nhất cho cơ thể là ở mức dưới 6 mg/dl sẽ tránh được nguy cơ mắc bệnh gout. Nồng độ axit uric ở mức 6-7 mg/dl là chỉ số an toàn bình thường.

Những vấn đề cần lưu ý

Acid uric cao

Tăng axit uric cao trong máu đã trở thành một vấn đề thường gặp ở nước ta, nguyên nhân gây acid uric tăng cao vì quá trình cung cấp, tăng tạo và giảm thải trừ acid uric qua thận gặp vấn đề nào đó. Nồng độ acid uric tăng cao kéo dài có thể dẫn đến nguy cơ gây viêm khớp, đặc biệt là bệnh gout. Những hạt lắng đọng xung quanh và bên trong khớp gây nên viêm, sưng đau khớp trở nên nghiêm trọng hơn. Hiện tượng lắng đọng dưới da tạo ra những hạt tophi gây ra sỏi thận hoặc suy thận.

Có nhiều nguyên nhân gây tăng Axit uric nhưng có thể sắp xếp thành 3 loại: Tăng sản xuất Axit uric; giảm bài tiết Axit uric; hỗn hợp giữa tăng sản xuất và giảm bài tiết Axit uric.

• Tăng sản xuất Axit uric máu: Đây là nhóm nguyên nhân thường gặp nhất. Có tới 80% người bị tăng Axit uric không xác định được nguyên nhân (tăng axit uric máu tiên phát). Tăng axit uric máu có thể do ăn nhiều thực phẩm chứa purin, do các tổ chức bị phá huỷ (Vd: sau hoá trị liệu, xạ trị các khối u ác tính), do gia tăng chuyển hóa tế bào (Vd: bệnh lơxêmi cấp, u lympho), do thiếu máu do tan máu (Vd: sốt rét, bệnh hồng cầu hình liềm, thiếu G6PD); bị béo phì; nhịn đói. Ăn quá nhiều thức ăn có chứa purin như đồ chiên rán, dầu mỡ, thịt đỏ, hải sản, nội tạng động vật, uống nhiều rượu bia khiến tăng tổng hợp purin, tăng thoái biến nucleotite, tăng thoái hóa ATP.
• Nhóm tăng Axit uric trong máu do giảm đào thải axit uric qua thận: Do suy thận, tổn thương các ống thận xa; nghiện rượu cấp; do dùng thuốc lợi tiểu; do nhiễm toan lactic; do suy tim ứ huyết; do dùng kéo dài một số loại thuốc gây giảm thải Axit uric qua nước tiểu như: dùng aspirin liều thấp, dùng thuốc lợi tiểu, dùng probenecid liều thấp, dùng phenylbutazon liều thấp. Uống rượu bia khiến việc bài tiết Axit uric qua thận bị giảm do giảm lọc ở cầu thận, giảm tiết urat, giữ lại purin của thức ăn làm tăng quá trình tinh thể hóa muối urat ở tế bào.
• Các nguyên nhân khác gây tăng Axit uric máu như:  Do tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng cấp;  do nhiễm độc thai nghén và tiền sản giật; do suy cận giáp trạng; do suy giáp; do ngộ độc chì; do chấn thương.